पेट पाल्न अटो चलाउने लाइसेंस छिटो देउ- धन बहादुर कुसुण्डा

रमा बुढा मगर -====

तुल्सिपुर १६ फागुन २०७९, करिब पौने ४ बज्नै लाग्दा दाङ को तुलसीपुर स्थित यातायात ब्यबश्था कार्यालय अगाडी एउटा कालो रंग को अटो आएर रोकियो | अटोमा सवारी थिएनन,अटो बाट एक जना अधवैंशे उमेरका मान्छे ओर्लेर यातायात कार्यालय लाइ नियाल्न थाले | केही समय पछी उनले त्यही कार्यालय अगाडी उभिएका एक जना लाइ सोधे लाइसेन्स बनाउने

ठाउँ यै हो हजुर ? | हो यै हो अर्काले जवाफ फर्काए | त्यसै क्रममा यातायात ब्यबश्था कार्यालय बाहिर कसैको पर्खाइमा उभिएका राप्ति पहिचान डटकम का समाचारदाता त्यो दृश्य प्रती आकर्षित भएर सोधे तपाइँ को हो? कहाँ बाट के काम ले यहाँ आउनु भयो भनी सोधे पछी उनले आफ्नो बारेमा बताउदा मात्रै थाहा भयो की उनी नेपालको लोपौन्मुख जातीको सुची मध्ये १

नम्वर मा लोप हुन् लागेको जाती कुसुण्डा जातीका एक सदस्य हुन् भनेर | म धन बहादुर कुसुण्डा हुँ घोराही बाट यहाँ अटो चलाउने लाइसेन्स बनाउनको लागी आज लेख्ने परिक्षा हो गरे भन्ने सुनेर आएको हुँ मलाइ केही था छैन यहाँको हाकिम को हुनुहुन्छ मैले चिन्या छैन उनले अगाडी भने |उनी संग कुराकानी गर्दै पत्रकारले फोटो खिचेको कुरा थाहा पाएका कार्यालयका

एक जना कर्मचारीले उनलाई सहजीकरण गर्दै सब भन्दा पहिला यातायात ब्यबश्था कार्यालय तुलसीपुरका सहायक प्रमुख हुकुम वली को कार्यकक्षमा लिएर गए | वलीको कार्यकक्षमा पुग्दा बित्तिकै धन बहादुर कुसुण्डाले हात जोरेर नमस्कार सर मलाइ अटो चलाउने लाइसेन्स चाहियो मैले फारम भर्र्या छु आज के के लेखेर बुझाउनु पर्ने दिन हो रे भन्ने सुनेर आएको छु भनेर भने |

वली ले जवाफ फर्काउन नपाउदै कुसुण्डाले भन्न थाले मलाइ ट्राफिक पुलिस ले लाइसेन्स किन बनाइनस भनेर जरिवाना हानेको हानेई गर्न लाग्नु भयो, परिवार पाल्नका लागी मेहेनत गरेर अटो चलाएर कमाएको पैसा जरिवाना तिर्दै ठिक्क हुने भो मैले चलाउन जान्या छु मलाइ पास गराएर लाइसेन्स दिनु पर्र्यो हजुर भन्न थाले | त्यस पछी यातायात कार्यालय का सहायक प्रमुख वलीले यै

कार्यालयको माथिल्लो तलामा लिखित परिक्षा भइ राख्या छ त्यहाँ गएर लिखित परिक्षा दिनुस तपाइँ लाइ हामी हरुले पास गराउने होइन तपाइले आफै पास गर्ने हो तै पनी हामी तपाइँ लाइ केही सहयोग गर्छौं भन्ने जवाफ दिए पछी उनी कार्यालयको माथिल्लो तलामा गएर सवारी चालक परिचयपत्र बनाउनका लागी लिखित परिक्षा दिन आएका अन्य परीक्षार्थी संगै बसे |यो कुरा

थाहा पाएका यातायात ब्यबश्था कार्यालय तुलसीपुर का कार्यालय प्रमुख कालिदास बस्याल खुशी हुदै सवारी चालक परिचयपत्रका लागी लिखित परिक्षा हुँदै गरेको स्थानमा आफै पुगेर कुसुण्डा लाइ नमस्कार गर्दै हजुर को नाम के हो? म यहाँको हाकिम हुँ भनेर भने पछी उनले मेरो नाम धन बहादुर कुसुण्डा हो पेट पाल्न ऋण काढेर ढाई लाखमा सेकेन्हेंड अटो किन्या छु

लाइसेन्स चाइयो हजुर भन्ने जवाफ कुसुण्डाले दिए |नेपालको लोपौन्मुख जाती मध्ये १ नम्वरमा रहेको कुसुण्डा जातीको कुल जनसंख्या १६१ जना मात्रै छ | दाङ को घोराहीमा नेपाल कुसुण्डा बिकास संघको केन्द्रिय कार्यालय रहेको छ | १६ गतेका दिन लाइसेन्सका लागी आउने धन बहादुएर कुसुण्डा नेपाल कुसुण्डा बिकास संघ का केन्द्रिय अध्यक्ष समेत हुन् |उनले २०७०

सालमा पहिलो पटक इ रिक्सा किनेर घोराहीमा चलाए, त्यस पछी पेट्रोल बाट चल्ने अटो किनेर चलाउन थालेका धन बहादुर लाइ २०७४ सालको स्थानीय तहको निर्वाचन पछी नेकपा एमाले को घोराही उपमहानगरको स्थानीय सरकार ले लोपौन्मुख जातीको तर्फ बाट कार्यपालिका सदस्यमा मनोनित गरेको थियो | २०७९ को स्थानीय तहको चुनाव पछी तत् समयको

कार्यपालिका सदस्य पदको पदावधी समाप्त भए पछी उनले गत मंसिरमा फेरी अटो किनेर दाङ को घोराही क्षेत्रमा चलाउदै आएका छन् | धन बहादुर कुसुण्डाले सवारी चालक परिचयपत्र पाउन आवश्यक कानुनी प्रक्रिया पुरा गर्लान जस्तो छैन तपाइको तर्फ बाट के सहयोग हुन्छ उनलाई भनेर यातायात ब्यब्श्था कार्यालय तुलसीपुर का कार्यालय प्रमुख कालिदास बस्याल लाइ

हामीले सोधनी गर्दा यसो हेर्दा वहाँ ले लामो समय देखी अटो चलाउदै आएको थाहा हुन् आएको छ मलाइ लाग्छ वहाँ ले ट्रायल पास गर्नु हुन्छ हामी त् वहाँ लाइ लाइसेन्स दिन आतुर छौं भन्ने कुरा बताए |सवारी चालक परिचयपत्र पाउन कानुनमा गरिएको कानुनी प्रक्रिया पुरा गर्नु पर्छ लामो समय देखी अटो चलाउदै आउनु भएकाले वहाँ ले ट्रायल पास गर्नुहुन्छ भन्ने बिश्वास छ मलाइ

यातायात ब्यबश्था कार्यालय तुलसीपुर का सहायक प्रमुख हुकुम वली ले राप्ती पहिचान लाइ बताए | अली अलि लेख्न आउँछ मैले जती जाने त्यती लेखेर छाडेको छु खै पास हुन्छु कि नाइँ ? परिक्षा दिएर कार्यालय बाट निस्कदै गर्दा कुसुण्डाले छोटोमा प्रतिक्रिया दिए | छिटो लाइसेन्स दिए पेट पाल्न सजिलो हुन्थ्यो उनले अगाडी भने |२०३० साल भन्दा उता नेपालमा रहेका

कुसुण्डा जाती पनी हाल घुमन्ते जाती राउटे जस्तै जंगली जिबन बिताउने गर्दथे | जंगलमा कन्दमुल गिठा भ्याकुर र कालिज चराचुरुंगी लगायत जंगली जनावर हरुको सिकार गरेर खाँदै जिबन बिताउने कुसुण्डा जाती हाल भने समाजमा रुपान्तरण भएर सामाजिक जिबन बिताउदै आएका छन् | जंगली जिबन बिताउदा कुसुण्डा लाइ बन राजा भन्ने गरिन्थ्यो | राउटे हरु रैती र कुसुण्डा राउटे जातीको राजा भएको कुरा कतिपय इतिहासकार हरुले बताउदै आएका छन् |