बिजौरी । पछिल्लो समयमा अस्पतालले दिन सक्ने सेवाहरु विविधीकरण गर्दै बिजौरीस्थित प्रादेशिक आयुर्वेद चिकित्सालयले स्वर्ण प्राशन विधिबाट उपचार सेवा सुरु गरेको छ । मंगलबार विहानैदेखि सुरु भएको यो उपचार सेवामा दिउँसोसम्म कम्तिमा एक सय जना बालवालिकाहरुले सहभागिता जनाएका छन् ।
नयाँ प्रविधिको सेवा लिन बालवालिकाहरुलाई लिएर आउने अभिभावकहरुको उत्साहजनक सहभागिता छ । जन्मेको एक महिनादेखि सोह्र वर्षसम्मका सबै बालवालिकाहरु यो सेवा लिन सक्ने छन् । पहिलो दिन यो सेवा निशुल्क उपलव्ध गराइएको छ । पछिल्ला दिन शुल्क लिने÷नलिने भन्ने अस्पताल व्यवस्थापन समितिले निर्णय लिने छ । यो स्वास्थ्य सेवा हरेक महिनाको एक पटक लिने र सोह्र पटकसम्म लगातार यो सेवा लिनु पर्ने अस्पतालले जनाएको छ । अर्को कार्यक्रम कात्तिक महिनाको १ गते परेको छ । यो औषधि उपचार सेवा नक्षत्रका आधारमा गरिन्छ ।
वालरोग विशेषज्ञ डा. हरिशंकर चौधरीले बच्चाहरुलाई पनि आयुर्वेद पद्धतिबाट सेवा दिने जानकारी दिएका छन् । प्रत्येक महिनाकोे पुष्य नक्षत्रको शुभ साइतमा स्वर्ण प्राशन दिने/लिने गरिन्छ । यो उपचार बच्चाका लागि लाभदायक हुने चिकित्सकहरुले बताएका छन् । चिकित्सककाअनुसार स्वर्ण प्राशन बच्चाहरूका लागि आयुर्वेदको वरदान हो । उनीहरुलाई बलियो र बुद्धिमानी बनाउनको लागि गर्नुपर्ने कृत्य हो यो । जब घरमा बच्चा जन्मिन्छ, आमाबुबाको खुशीको कुनै सीमा हुँदैन । यो खुशीको अवसरमा सम्पूर्ण परिवार र यहाँसम्म कि आफन्तहरु समेत खुशी मनाउँछन् । यस्तो स्थितिमा आमा बाबुले बच्चाको राम्रो स्वास्थ्यका लागि र रोगहरुबाट बचाउनका लागि केही प्राचीन संस्कारहरु अपनाउँछन् । ताकि बच्चा स्वस्थ रहन्छ र रोगहरुसँग लड्नका लागि सक्षम हुन्छ ।
प्राचीन संस्कारमध्ये एक स्वर्ण प्राशन पनि हो । यो सनातन धर्मको १६ संस्कार मध्ये एक हो । स्वर्ण प्राशन संस्कार आयुर्वेदिक चिकित्साको विरासत हो, जसले बच्चाहरुमा हुने मौसमी रोगहरुबाट बचाउँछ । यसले बच्चाहरूको समग्र स्वास्थ्यमा भूमिका खेल्छ । डा. चौधरीकाअनुसार स्वर्ण प्राशन संस्कार जडिबुटी जस्तैः मह, अश्वगंधा, शंखपुष्पी, वाचा आदिलाई सुनसँग मिसाएर तयार पारिएको रसायन हो । जुन पुष्य नक्षत्रको शुभ साइतमा लिने गरिन्छ । स्वर्ण प्राशन संस्कार बच्चाहरूको शारीरिक र मानसिक गतिमा सुधार ल्याउने संस्कार हो । यो धेरै प्रभावकारी छ र प्रतिरक्षा बढाउने खालको पनि रहेको बताइन्छ ।
हिन्दु परम्पराअनुसार जब बच्चा जन्मन्छ, हिन्दु रीतिरिवाजअनुसार, बच्चाको जिब्रोमा मह लगाउने वा बच्चाको जिब्रोमा सुन वा चाँदीले ‘ओम’ लेख्ने गरिन्छ । तर आजको समयमा धेरै कम मानिसहरुलाई यसको बारेमा थाहा छ । जानकारी नहुँदा धेरै आमाबुबाले यसको कार्यान्वयन पनि गर्ने गरेको पाइँदैन । ज्योतिष शास्त्रअनुसार प्रत्येक महिना पुष्य नक्षत्र आउँछ र उही दिन बच्चालाई आयुर्वेदिक जडीबुटीबाट बनेको रसायन दिइन्छ । यो क्रम लगातार १२ देखि १४ महिनासम्म जारी रहन्छ ।
आयुर्वेद विज्ञानअनुसार स्वर्ण प्राशनका धेरै फाइदा छन् जुन तपाईको बच्चाको स्वास्थ्यको साथसाथै पुण्य, उज्ज्वल, ऊर्जावान र बलियो बनाउन मद्दत गर्छ । स्वर्ण प्राशन संस्कारको पालन गरेर बच्चाको बुद्धि, दिमाग, शक्ति र पाचन शक्ति बढाउन यसले योगदान गर्छ । स्वर्ण प्राशन संस्कारको पालन गरेर बच्चाको बुद्धि, दिमाग, शक्ति र पाचन शक्ति ठूलो शक्तिसँग बढ्छ । त्यसैगरी यसले एक राम्रो आयुर्वेदिक डाक्टरको पर्यवेक्षणमा दैनिक उपभोग गरिन्छ तब बच्चा आश्चर्यजनक हुन्छ । महिनौंसम्म नियमित खपतसँगै बच्चामा मेमोरी पावर बढ्ने भएकाले पनि विजौरी अस्पतालले यो उपचार सेवा प्रदान गर्ने ड चौधरीले बताए ।
यो सेवासँगै पछिल्लो समयमा सो अस्पतालले नागरिक व्यायमशाला, अग्नी कर्म, मत्स्य कर्म, नियमित योगा, पञ्चकर्म लगायतका सेवा समेत सञ्चालन गरीरहेको छ । यसले अस्पतालका प्रायः सबै भर्ना वेड भरीभराउ छन् । अस्पतालमा पायल्स र फिस्टुलाको शल्यक्रिया तथा उपचार पनि सफलतापूर्वक सञ्चालन हुँदै आएको छ । फिजियो थेरापि सेवामा सिनियर फिजियो थेरापिष्ट नेहा रेग्मीद्वारा सेवा दिइदै आएपछि अस्पतालमा अहिले दैनिक दर्जनभन्दा बढी ढाड कम्मरका बिरामीहरुले सेवा लिइरहेका छन् । थेरापी सेवा लिनेहरु सन्तुष्ट रहेको पनि अस्पतालबाट सेवा लिनेहरुले बताएका छन् ।
आयुर्वेद चिकित्सा क्षेत्रमा अझै पनि धेरै उपचार पद्धति भित्र्याउन अस्पताल व्यवस्थापन प्रतिबद्ध रहेको सो अस्पतालका निमित्त निर्देशक डा. सन्तोष ठाकुरले बताए । ‘आयुर्वेद चिकित्साका हरेक विधालाई यो अस्पतालमा जोड्न चाहेका छौं, त्यसका लागि आवश्यक जनशक्ति एवं श्रोत साधनको व्यवस्थापन गर्दै छौं’, निमित्त निर्देशक ठाकुरले भने ।– साक्षी खबरबाट
©2023 Rapti Pahichan. All rights reserved.
